بین سیستم ایمنی و خواب ارتباط تنگاتنگی وجود دارد.
نویسنده: دکتر ودرانا تبور (Vedrana Hoggvist Tabor) محقق دانشگاه برلین آلمان
برای داشتن بدنی کاملاً سالم، خواب یک عنصر حیاتی است. اختلال در خواب یا کمبود خواب عوارض جسمی و روحی زیادی دارد، ازجمله می‌تواند فرایند بهبودی شما را تحت تأثیر قرار دهد.
خواب، مغز و سیستم ایمنی
امروزه تقریباً از هر 4 نفر یک نفر به نحوی از اختلال خواب رنج می‌برد. خواب به بدن شما کمک می‌کند تا انرژی لازم را برای فعالیت‌هایی همچون عملکرد بهینه مغز، عضلات و سیستم ایمنی مجدداً به دست آورید. در طول خواب، سلول‌های ایمنی از گردش خون خارج می‌شوند و در گره‌های لنفاوی مستقر می‌شوند تا برای یک روز کاری دیگر آماده و تجهیز شوند. همچنین اتفاقی مشابه برای مغز روی می‌دهد؛ در طول خواب نه‌تنها مغز ما مجددا خود را شارژ می‌کند، بلکه به پاک‌سازی خود نیز می‌پردازد و مواد زائد و سموم را دفع می‌کند، موادی که می‌توانند منشأ ایجاد التهاب شوند.
در طول خواب سطح کورتیزول و آدرنالین کاهش می‌یابد و در مقابل سطح ملاتونین افزایش می‌یابد. این کار از طریق کاهش گونه‌های اکسیژن فعال (ROS) باعث می‌شود تا سطح التهاب در بدن کاهش یابد. خواب اثر منحصربه‌فردی بر سیستم ایمنی و هورمون‌ها می‌گذارد. سیستم ایمنی برای کارکرد درست خود به انرژی وابسته است. تغییرات هورمونی در طول خواب، بدن ما را قادر می‌سازد تا انرژی لازم برای حفظ عملکرد طبیعی سیستم ایمنی را به دست آوریم. سیستم هورمونی ما بسیار هوشمندانه عمل می‌کند، به‌نحوی‌که در آستانه بیدار شدن ما، سیستم ایمنی را مجدداً تنظیم می‌کند تا برای انجام فعالیت‌های روزانه آماده گردد.
در تعیین الگوی خواب، تنها مغز ما مشارکت ندارد، بلکه سیستم ایمنی بدن نیز دخیل است. دو گروه مجزا از سلول و مولکول‌های ایمنی وجود دارند که برافزایش یا کاهش عمق خواب شما در طول شب مؤثر هستند!!!
چگونه خواب ضعیف بر سیستم ایمنی شما اثر می‌گذارد؟
خواب ضعیف و ناکافی به‌مرورزمان سطح التهاب بدن شما را افزایش می‌دهد، زیرا عدم خواب کافی باعث می‌شود میزان مولکول‌هایی که به مقابله با التهاب می‌پردازند، کاهش یابد.
خواب ضعیف باعث می‌شود شما در مقابل ویروس و باکتری‌ها آسیب‌پذیرتر شوید، بدین معنی که در صورت خواب ناکافی، بیشتر در معرض سرماخوردگی و آنفولانزا قرار خواهید گرفت.
حتی اگر فقط کمی دچار کمبود خواب شوید، احتمال دارد آن بخش از سیستم ایمنی که مسئول شعله‌ور کردن خود ایمنی است، فعال شود. این موضوع به‌ویژه در زنان پررنگ‌تر است.
خواب تحت تأثیر عوامل بیولوژیکی متعددی قرار دارد، ازجمله سن یا حتی سطح فعالیت فیزیکی شما در طول روز.
کمبود خواب نه‌تنها شمارا مستعد مبتلا شدن به عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی می‌کند، بلکه می‌تواند با ایجاد نقص در بخشی از سیستم ایمنی، احتمال بروز بیماری‌های خود ایمن را نیز افزایش دهد.
چگونه التهاب خواب را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟
زمانی که درباره خود ایمنی صحبت می‌کنیم، درواقع ازلحاظ علمی در مورد وجود التهاب در بدن سخن می‌گویم. التهاب پردازش پیام‌های مغز ازجمله نظم خواب را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اگر در بدن شما به‌صورت مزمن و طولانی‌مدت التهاب وجود داشته باشد، بدن به انرژی بیشتری نیاز خواهد داشت، این بدین معنی است که شما برای کسب انرژی بیشتر به خواب بیشتری نیاز خواهید داشت. اگر سطح انتی بادی‌های بدن از حدی فراتر رود، خواب شما دچار اختلال خواهد شد. حتی بعضی محققین معتقدند که بیماری نارکولپسی (حمله خواب) را باید جزء بیماری‌های خود ایمن طبقه‌بندی کرد.
سن عاملی مؤثر در تعامل خواب و سیستم ایمنی
سن در فرایند خواب اثرگذار است. متقابلاً این بدین معنی است که سیستم ایمنی نیز دستخوش تغییراتی خواهد شد. زمانی که شما وارد دهه 50 سالگی زندگی خود می‌شوید، الگوی خواب شما دچار تغییر قابل‌توجهی خواهد شد: شما زودتر به تخت خواب می‌روید، زمان خواب شما طولانی‌تر می‌شود، چرخه خواب در شما کوتاه‌تر می‌شود و احتمالاً چندین نوبت در شب بیدار می‌شوید.
برای اصلاح چرخه التهاب-خواب چه اقداماتی می‌توان انجام داد؟
از طریق سبک زندگی سالم و تغذیه مناسب می‌توان سطح التهاب بدن را کاهش داد، همچنین به کمک تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن، یوگا یا درمان‌های شناختی رفتاری می‌توان الگوی خواب افراد را اصلاح کرد.
برای تشخیص اثر کمبود خواب بر بدن، به دنبال چه علائمی باشیم؟
اختلال خواب می‌تواند علائم زیر را در پی داشته باشد:
احساس خواب‌آلودگی در طول روز
اختلال شناختی یا درک مفاهیم
ضعف سیستم ایمنی و کاهش اثربخشی واکسن‌ها
افزایش وزن (بخصوص چاقی شکمی) و افزایش اشتها (در اثر اختلال یا کمبود خواب، سطح هورمون سیری (لپتین) در بدن شما کاهش می‌یابد و در مقابل سطح هورمون گرسنگی (گرلین) افزایش می‌یابد).
مشکلات قلبی، افزایش فشارخون و افزایش احتمال حمله‌های قلبی
در خصوص افزایش کیفیت خواب مطالعه کنید و سطح سلامتی خود را بهبود بخشید.
نویسنده: دکتر ودرانا تبور محقق دانشگاه برلین المان
مترجم: مهدی ناصری
منبع: medium.com
