بیماری خود ایمنی به زبان ساده
سلام همراهان گرامی. امیدوارم همیشه سالم و تندرست باشید. در این مقاله قصد دارم شما را بیشتر با واژه “بیماری خود ایمنی” یا “بیماری اتوایمیون” یا ” Autoimmune disease” و واژه “التهاب” آشنا کنم.
با این واژه‌ها در آینده بسیار سروکار خواهیم داشت. بنابراین بهتر است به‌خوبی معنی آن‌ها را درک کنیم. برای آنکه مسئله کاملاً روشن شود، از یک مثال کمک می‌گیرم. بدن ما از ساختار و نظامی بسیار پیچیده و شگفت‌انگیزی تشکیل‌شده است.
در بدن ما صدها سیستم، بانظم و هماهنگی بی‌نظیری کار می‌کنند تا ما بتوانیم از زندگی سالمی برخوردار باشیم. هرگونه اختلالی در این هماهنگی و نظم درونی، ما را با مشکلاتی مواجه خواهد کرد. اما برگردیم به موضوع اصلی:
بدن خود را مانند یک کشور بزرگ تصور کنید. کشوری که دران شهرهای بسیاری وجود دارد و به‌صورت هماهنگ و منظم افراد(که همان سلول‌ها باشند) در این کشور، در کنار هم به فعالیت خود ادامه می‌دهند. همان‌طور که میدانید هر کشوری ممکنه توسط تهدیدات خارجی (مثل حمله دشمنان بیگانه) و تهدیدات داخلی (مثل حمله نیروهای خودی و یا مجرمان داخلی) در معرض خطر قرار بگیرد. بدن ما نیز دقیقاً همین شرایط را دارد.
دائماً در معرض تهدیدات خارجی (مثل حمله باکتری‌ها، ویروس‌ها، آلودگی‌ها، سموم، قارچ‌ها و غیره) و تهدیدات داخلی (مواد زائد ناشی از فرایندهای سوخت‌وساز بدن، رادیکال‌های آزاد، سلول‌های سرطانی و غیره) قرار دارد.
همان‌طور که میدانید کشورها برای مقابله با این تهدیدات اقدام به ایجاد نیروهای امنیتی (مثل ارتش، نیروی انتظامی، پلیس آگاهی) می‌کنند. بدن ماهم دقیقاً نیروهای امنیتی (گلبول‌های سفید، لنفوسیت‌ها، منوسیت‌ها، ماکروفاژها، پروتئین‌های مکمل، پادتن، انتی بادی‌ها و غیره…) مخصوص به خود را دارد.
هنگام مواجه‌شدن با این تهدیدات مثلاً برخورد با یک سلول سرطانی (به اعتقاد برخی از متخصصان در بدن هر فرد سالم روزانه سه هزار سلول سرطانی تولید می‌شود، اما سیستم ایمنی بدن از توسعه این سلول‌ها در بدن جلوگیری می‌کند.)، این نیروهای امنیتی آن‌ها را از بین می‌برند. این نیروهای امنیتی قادرند افراد و شهروندان معمولی را از دشمن‌های غریبه تشخیص دهند. آن‌ها با افراد عادی کاری ندارند ولی با دشمنان بیگانه به مبارزه خواهند پرداخت.
در برخی مواقع به علت وجود زمینه ژنتیکی، سبک غلط زندگی ما و عوامل محرک محیطی، این نیروهای امنیتی ضعیف شده و قدرت تشخیصشان کاهش می‌یابد.
بنابراین نیرویهای دفاعی بدن، درصحنه درگیری قادر نیستند افراد معمولی را از دشمن‌های بیگانه تشخیص دهند. درنتیجه ممکن است نیروهای خودی را نیز موردحمله قرار دهند. مانند سربازی که چشمش ضعیف شده و درصحنه نبرد به افراد عادی و مجرم هم‌زمان شلیک می‌کند. در اینجا افراد عادی نیز قربانی ضعف نیروهای امنیتی می‌شوند…
گاهی این افراد قربانی شامل سلول‌های بیچاره تیروئید می‌شوند، درنتیجه فرد مبتلا به “کم‌کاری تیروئید هاشیموتو” و یا “پرکاری تیروئید گریوز” می‌شود.
گاهی این سلول‌های قربانی شامل پوشش سلول‌های عصبی می‌شوند، درنتیجه فرد مبتلا به “بیماری‌ام اس” می‌شود.
گاهی این سلول‌های قربانی شامل سلول‌های پوششی دیواره معده می‌شوند، بنابراین معده دیگر فاکتور داخلی تولید نمی‌کند، و فرد مبتلا به کم‌خونی پرنیشیوز می‌شود.
گاهی این سلول‌های قربانی شامل مفاصل می‌شوند، درنتیجه فرد مبتلا به آرتریت روماتوئید می‌شود.(التهاب و درد مفاصل)
گاهی این سلول‌های قربانی شامل سلول‌های لوزالمعده می‌شود و فرد به دیابت نوع یک مبتلا می‌شود…
بیماری‌های خود ایمن زیادی وجود دارد، نام برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
کم‌کاری تیروئید هاشیموتو
پرکاری تیروئید گریوز
بیماری بهجت(نوعی از التهاب رگ ها)
بیماری سلیاک(حساسیت به گلوتن، نوعی پروتئین که در گندم موجود است)
پسوریازیس(نوعی بیماری پوستی)
تب روماتیسمی
سندرم شوگرن(اختلال در عملکرد غدد)
سیروز صفراوی
طاسی منطقه‌ای یا آلوپسیا آره اتا(ریزش مو به صورت سکه ای)
کولیت زخمی
کرون(نوعی التهاب روده ها)
ویتیلیگو یا پیسی یا همان لک و پیس
التهاب رگ‌ها
التهاب روده
و ده‌ها بیماری دیگر.
اولین بیماری خود ایمنی کشف‌شده بیماری کم‌کاری تیروئید هاشیموتو بود که در سال ۱۹۱۲ توسط یک پزشک متخصص ژاپنی به نام هاکارو هاشیموتو در آلمان کشف شد. در این بیماری سیستم ایمنی بدن علیه غده تیروئید و آنزیم‌های آن پادتن ترشح کرده و آن‌ها را از بین می‌برد.
اگر شخصی به یک بیماری خود ایمن مبتلا باشد، شانس ابتلای او به سایر بیماری های خود ایمن نیز افزایش می یابد. مثلا شخصی که به بیماری سلیاک مبتلا شده باشد، شانس ابتلای او به کم کاری هاشیموتو نیز افزایش می یابد.
و اما واژه التهاب: به زبان ساده به صحنه درگیری بین سیستم ایمنی و عوامل بیگانه و یا داخلی، التهاب می‌گویند. بنابراین هر جا عنوان کردیم که غذایی التهاب زاست یعنی باعث افزایش درگیری و نبرد بین سیستم ایمنی و سلول‌ها و یا و عوامل بیگانه می‌شود. موادی که باعث کاهش التهاب می‌شوند، درواقع کمک می‌کنند تا این درگیری کاهش یابد.
به‌طورکلی درمان بیماری‌های خود ایمن شامل داروهایی است که باعث سرکوب سیستم ایمنی یا همان نیروهای دفاعی می‌شوند. مثل کورتون ها که متأسفانه عوارض جانبی زیادی دارند. البته در همه موارد بیماری‌های خود ایمن، استفاده نمی‌شوند.
امروزه به خاطر سبک و شیوه نامناسب زندگی بیماری‌های خود ایمن رو به افزایش هستند. تحقیقات در این زمینه در حال گسترش است، بسیاری از این تحقیقات تازه و جدید هستند. مثل کشف رابطه کمبود ویتامین د با بیماری‌های خود ایمن. افراد مبتلا به خود ایمنی باید نسبت به بقیه افراد از زندگی سالم‌تری برخوردار باشند.
افراد مبتلا به بیماری‌های خود ایمنی باید عادات سالمی مانند انجام مداوم ورزش، خوردن رژیم غذایی مناسب و داشتن خواب کافی را برگزینند. آن‌ها باید غذاهایی مصرف کنند که باعث کاهش التهاب شود. مصرف روزانهٔ میوه و سبزیجات تازه و مولتی‌ویتامین‌ها برای مهار پاسخ ایمنی مفید است.
از دیگر کارهایی که در درمان این بیماری‌ها انجام می شود، کار روی سلول‌های بنیادی مغز استخوان است. سلول‌های بنیادی روی محیط کشت رشد داده‌شده و سپس به سلول‌های مختلف که می‌توانند در مهار یا درمان بیماری‌های خود ایمن مورداستفاده قرار گیرند تمایز می‌یابند.
علت اینکه چرا از سلول‌های بنیادی استفاده می‌شود این است که ازیک‌طرف سلول‌های بنیادی مغز استخوان خودشان موادی ترشح می‌کنند که سیستم ایمنی را مهار می‌کند و از طرف دیگر اگر بتوان آن را به سلول‌هایی که توسط بیماری خود ایمن تخریب‌شده‌اند، تمایز داد، می‌توان آن‌ها را جایگزین بافت آسیب‌دیده کرد، مثل درمان ام‌اس یا دیابت نوع ۱ یا تیروئید.
نویسنده : مهدی مسعودناصری
2 نظر
تعقيب: تیروئید و چشم – پایگاه جامع اطلاع رسانی کم کاری تیروئید
تعقيب: آشنایی با آنتیبادیهای (پادتن) تیروئید – پایگاه جامع اطلاع رسانی کم کاری تیروئید