رابطه بین تیروئید و دستگاه گوارش

ممکن است شما مشکلات تیروئید و اختلالات گوارشی خود را مستقل و جدا از هم در نظر بگیرید. اما تا حالا به این فکر افتاده‌اید که ممکن است میان سلامت دستگاه گوارش و غده تیروئید شما رابطه‌ای وجود داشته باشد؟

شاید تصور اینکه بین دستگاه گوارش و غده تیروئید رابطه‌ای وجود دارد، دور از ذهن به نظر برسد، اما ارتباط عمیقی بین آن‌ها وجود دارد و عملکرد هرکدام از آن‌ها بر عملکرد دیگری تأثیر خواهد داشت. ارتباط بین تیروئید و دستگاه گوارش عمیق‌تر از آن چیزی هست که شما انتظار دارید. برخلاف سیستم‌های مجزا از هم، ارگان‌های بدن یک شبکه را تشکیل می‌دهند. اگر یکی از اعضای بدن دچار اختلال شود بازتاب ان را در سایر ارگان‌ها منعکس می شود.

بقراط واقعاً درست می‌گفت، او معتقد بود: “همه بیماری‌ها از دستگاه گوارش آغاز می‌شود.”

 درواقع، سلامت دستگاه گوارش بنیادی برای سلامت و عملکرد مناسب سایر اعضا محسوب می‌شود؛ ازجمله سیستم هورمونی بدن.

توجه داشته باشید دستگاه گوارش لوله‌ای نیست که فقط به جذب مواد مغذی بپردازد.

دستگاه گوارش در چرخه، فعال‌سازی و بازیافت هورمون‌ها نقش مهمی دارد.

دستگاه گوارش یکی از ۵ ارگانی است که به سم‌زدایی بدن شما می‌پردازد.

خانه سیستم ایمنی بدن شما در دستگاه گوارش قرار دارد و نقش کلیدی در دفاع از شما بازی می کند.

دستگاه گوارش میزبان باکتری‌های مفید است، آن‌ها نقش‌های متعددی در بدن ما بازی می‌کنند.

حتی خلق‌وخوی شما نیز می‌تواند از دستگاه گوارش تأثیر بپذیرد. هنگام بحث در مورد رابطه بین دستگاه گوارش و غده تیروئید به مسائل بسیار جالبی برمی‌خوریم.

 ظهور بیماری‌های خود ایمن تیروئید و دستگاه گوارش

یکی از مهم‌ترین نکته‌هایی که در خصوص عملکرد تیروئید و دستگاه گوارش باید بدانیم این است که بیماری‌های خود ایمنی تیروئید (کم‌کاری هاشیموتو و پرکاری گریوز) در اثر اختلال در عملکرد دستگاه گوارش می‌توانند، تحریک، ایجاد و یا تشدید شوند. فعالیت‌های خود ایمنی ناشی از التهاب روده‌ها اگر درمان نشوند، منجر به افزایش نفوذپذیری روده‌ها و تحریک سیستم ایمنی بدن می‌شوند. این فرایند درنهایت باعث می‌شود، سیستم ایمنی بدن نتواند ذرات غذا، باکتری‌های مفید و یا حتی سلول‌های خود بدن را تحمل کند.

در طی یک فرایند شناخته‌شده‌ای به نام” تقلید مولکولی”، سیستم ایمنی بدن شروع به تولید “آنتی‌بادی” برعلیه سلول‌های تیروئید شما می‌کند، درنتیجه بیماری‌های خود ایمنی تیروئید در افراد ظاهر می‌شود. درمان بیماری‌های خود ایمن تیروئید (و هر اختلال خود ایمنی دیگری) از روده‌ها آغاز می‌شود.

هورمون‌های تیروئید محافظ روده کوچک

لایه پوششی روده کوچک ما رابطی بین سیستم ایمنی بدن، غذاهایی که می‌خورید و هر چیز دیگری است که از طریق دستگاه گوارش وارد بدن می‌شود. یکپارچگی مناسب این پوشش (عدم ایجاد شکاف) برای متعادل نگه‌داشتن سیستم ایمنی و جلوگیری از واکنش‌های آن امری حیاتی است.

 هورمون‌های تیروئیدی (T3 و T4) به حفظ یکپارچگی این پوشش کمک می‌کنند. آن‌ها باعث می‌شوند دسموزوم‌ها (ساختارهایی دکمه مانند که سلول‌های روده کوچک را کنار هم نگه می‌دارند) سالم و پیوسته باقی بمانند.

هنگامی‌که دسموزوم‌ها بازشوند (مانند باز شدن دکمه لباس)، سیستم ایمنی بدن در معرض تحریک قرار می‌گیرد که در پی آن ممکن است فرد دچار” روده چکه کن” و یا “بیمارهای خود ایمن” گردد. درواقع هورمون‌های تیروئید شما مسئول نگهداری و محافظت از روده کوچک شما هستند.

هورمون‌های تیروئید باعث بالغ شدن سیستم ایمنی بدن می‌شوند.

بخش عمده‌ای از سیستم ایمنی بدن در داخل دستگاه گوارش استقرار یافته است، حدود دوسوم تا سه‌چهارم آن. بخشی از آن در بافت‌هایی خاصی به نام GALT (بافت لنفاوی مرتبط با دستگاه گوارش) و MALT (مخاط همراه بافت لنفاوی) استقرار می‌یابند.

 دو هورمون (TSH) (هورمون محرک تیروئید) و (TRH) (هورمون آزادکننده تیروتروپین) – در عملکرد و تقویت سیستم ایمنی بدن نقش بسیار مهمی دارند. اگر میزان آن‌ها در تعادل باشد، یعنی نه خیلی زیاد و نه خیلی کم، بهترین شرایط را برای سیستم ایمنی فراهم می‌کنند. اکنون متوجه می‌شوید که چرا افرادی که (TSH) شان بیش‌ازحد پایین و یا بالا می‌رود، ممکن است دچار اختلالات سیستم ایمنی شوند.

 

هورمون‌های تیروئید به حفظ تعادل سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند.

 

سلول‌های ایمنی در بدن ما انواع بسیار مختلفی دارند، تمامی آن‌ها عملکرد و وظایف مشخصی دارند. 

یک نوع از این سلول‌ها (IEL) (لنفوسیت داخل اپیتلیالی) نام دارد، این سلول سریع فعال شده و از خود واکنش نشان می‌دهد. هنگامی‌که (IEL) فعال می‌شود، به‌سرعت در داخل روده‌ها التهاب ایجاد می‌کند. اگر التهاب روده برطرف نشود، نفوذپذیری روده کوچک افزایش‌یافته و فرد در معرض بیماری‌های خود ایمن قرار می‌گیرد.

هورمون تیروئید (T4) کمک می‌کند تا فعال‌سازی (IEL) کند و مهار شود. درنتیجه تی چهار در روده‌ها اثر ضدالتهابی دارد و می‌تواند باعث تعادل سیستم ایمنی شود. برخی از سلول‌های ایمنی می‌توانند باعث التهاب روده‌ها شوند، این امر فرد را در معرض ابتلای به سندرم روده چکه کن قرار می‌دهد.

فعال‌سازی هورمون‌های تیروئید و باکتری‌های مفید دستگاه گوارش

هورمون‌های اصلی تیروئید، شامل (T3) و (T4) می‌شوند، هردو آن‌ها دارای عملکرد بوده و در سوخت‌وساز بدن مؤثر هستند. هنگام انجام فعالیت‌های مختلف، هورمون‌های تیروئید سوخت‌وساز شما را بالاتر می‌برند، یعنی سرعت تبدیل مواد غذایی به انرژی را افزایش می‌دهند. کسانی که دچار کم‌کاری تیروئید می‌شوند و هورمون‌های تیروئید در آن‌ها کاهش می‌یابد، سرعت سوخت‌وساز بدنشان کمتر می‌شود و اغلب اضافه‌وزن پیدا می‌کنند.

هورمون (T3) نسبت به هورمون (T4) فعال‌تر است، نیمه‌عمر ان کوتاه‌تر بوده و سطح ان نسبت به (T4) در بدن کمتر می‌باشد. (T4) برای آنکه مؤثرتر عمل کند باید در بدن به (T3) تبدیل شود. این تبدیل در اندام‌های مختلفی از بدن اتفاق می‌افتد. در داخل دستگاه گوارش شما حدود یک تا صد تریلیون باکتری مفید زندگی می‌کند.

حدود ۲۰ درصد از هورمون‌های (T4) به کمک همین باکتری‌های مفید، تبدیل به (T3) فعال می‌شود.

عملکرد تیروئید و به هم خوردن تعادل باکتری‌های مفید و مضر

ازآنجاکه باکتری‌های مفید در تبدیل هورمون‌های تیروئید به هورمون‌های فعال نقش ایفا می‌کنند، عدم تعادل در باکتری‌های دستگاه گوارش می‌تواند این فرایند را کند نماید. عدم تعادل در نسبت باکتری‌های خوب و بد و یا کاهش باکتری‌های خوب بدن، می‌تواند باعث ایجاد عفونت‌هایی همانند عفونت‌های ادراری، عفونت‌های انگلی و یا قارچی شود. 

همچنین ممکن است باعث ایجاد بیماری سندرم رشد بیش‌ازحد باکتری‌ها  روده کوچک (SIBO) شود. بسیاری از افرادی که باکتری‌های دستگاه گوارش آن‌ها در حال تعادل نیست، ازجمله افراد مبتلابه سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)، بیماری‌های التهابی روده (IBD)، بیماری سلیاک و سندرم (SIBO)، دچار علائم کم‌کاری تیروئید خواهند شد، درصورتی‌که جواب آزمایش تیروئید آن‌ها طبیعی است. علت آن نتیجه مستقیم کاهش باکتری‌های مفید دستگاه گوارش می‌باشد. عدم تعادل در باکتری‌های روده خود می‌تواند در اثر بیماری‌هایی همچون (IBS) و سلیاک ایجاد شود.

حتی از آن نگران‌کننده‌تر این است که کاهش باکتری‌های مفید و عدم تعادل در آن‌ها، باعث افزایش سطح (LPS) در بدن می‌شود. LPS (لیپوپلی ساکارید) ماده‌ای است که در دیواره داخلی باکتری‌های مضر وجود دارد. هنگامی‌که این باکتری‌ها می‌میرند و یا تولیدمثل می‌کنند، مقدار زیادی (LPS) رهاشده و وارد خون می‌شود.

ثابت‌شده است که (LPS) می‌تواند عملکرد هورمون‌های تیروئید را کاهش دهد، چراکه آن‌ها به گیرنده‌های هورمونی مخصوص تیروئید متصل شده و نمی‌گذارند هورمون‌های تیروئیدی وظیفه خود را انجام دهند.

همچنین ( LPS) باعث تحریک سیستم ایمنی بدن می‌شود که در پی آن مولکول‌های التهابی وارد جریان خون می‌شوند. این امر می‌تواند سلول‌های ایمنی‌ای را که مسئول فعالیت‌های خود ایمنی هستند، فعال نماید.

 

هورمون‌های تیروئید در اثر وجود التهاب سرکوب می‌شوند:

به‌طورکلی افزایش التهاب، بالا بودن (LPS) و عدم تعادل باکتری‌های خوب و بد، اگر درمان نشود، در طول زمان باعث افزایش “کورتیزول” خواهد شد.

بالا بودن میزان کورتیزول، در طول زمان، باعث افزایش (TSH) و کاهش سطح (T3) یا همان هورمون فعال تیروئید می‌شود.

 این امر باعث ایجاد علائم کم‌کاری در بدن می‌شود. افرادی که حس می‌کنند به داروی بیشتری نیاز دارند و یا علائم آن‌ها در اثر مصرف دارو برطرف نمی‌شود، عاقلانه است سطح کورتیزول بزاقی خود را در طول روز آزمایش نمایند. (آزمایش شاخص استرس آدرنال یا آزمایش ASI).

عملکرد تیروئید و یبوست

روده بزرگ یکی از پنج ارگان اصلی بدن است که به سم‌زدایی بدن شما می‌پردازد، چهار ارگان دیگر عبارت اند از: پوست، ریه، کلیه و کبد.

 هورمون استروژن از طریق روده بزرگ پاک‌سازی می‌شود. هنگامی‌که دچار یبوست می‌شوید، روده بزرگ شما به‌اندازه کافی استروژن دفع نمی‌کند. درنتیجه ممکن است پاک‌سازی هورمونی در بدن شما تحت تأثیر قرار بگیرد، این امر بدین معنی است که گردش این هورمون در بدن شما افزایش می‌یابد.

استروژن در بدن باعث افزایش پروتئینی می‌شود به نام “گلوبولین متصل شونده به تیروکسین ” یا (TBG). این پروتئین به هورمون‌های تیروئید متصل گردیده و آن‌ها را در جریان خون حمل می‌کند. (تا زمانی که هورمون‌های تیروئید به این پروتئین متصل هستند بدن نمی‌تواند از آن‌ها بهره ببرد، برای آنکه بدن از هورمون‌های تیروئیدی استفاده کند، آن‌ها باید از این پروتئین حامل جدا شوند. زمانی که هورمون‌های تیروئید از این پروتئین جدا می‌شوند به آن‌ها (FreeT3) و (FreeT4)گفته می شود. مترجم)       

یبوست و کند شدن عبور مواد غذایی از روده‌ها باعث ایجاد اختلال در تعادل باکتری‌های مفید بدن می‌شود، که این امر باعث کاهش تبدیل هورمون‌های فعال تیروئید شده و در کل عملکرد تیروئید را کاهش می‌دهد.

 عملکرد پایین تیروئید نیز، به‌نوبه خود، جریان صفرا را کند می‌کند، جالب است بدانید قبل از دفع استروژن به کمک روده‌ها، صفرا به استروژن متصل شده و دفع ان را برای بدن میسر می‌سازد.

بنابراین در اغلب موارد یبوست و اختلال در عملکرد تیروئید، دست‌به‌دست هم داده و یک چرخه معیوبی را در شما پدید می‌آورند که می‌تواند بر ارگان ها و سیستم‌های دیگر بدن شما اثرات منفی زیادی داشته باشد.

از طریق مراقبت‌های لازم که سلامت دستگاه گوارش شمارا بهبود می‌بخشند، می‌توان سلامت دستگاه گوارش را ارتقا داد و به تبع ان از عملکرد تیروئید پشتیبانی به عمل آورد.

کسانی که با بیماری‌های مربوط به تیروئید و یا علائم آن درگیر هستند، افزایش سلامتی دستگاه گوارش، گامی اساسی برای بهتر شدن آن‌ها محسوب می‌شود.

نویسنده: دکتر ژولیان سارنو

ترجمه: مهدی مسعودناصری