رابطه بین فلزات سمی و سلامتی تیروئید

 نویسنده: دکتر اریک اوسانسکی

Dr. Eric Osansky

سموم محیطی می‌توانند تأثیر زیادی بر سلامتی افراد داشته باشند، بااینکه مواد سمی بسیار مختلفی در محیط اطراف ما وجود دارد، در این مقاله قصد دارم روی فلزات سمی تمرکز کنم. در این مقاله از واژه‌های “فلزات سمی” و “فلزات سنگین” استفاده می‌شود. تجمع بیش‌ازحد فلزات سنگین (به‌عنوان‌مثال آهن یا مس) می‌تواند باعث آسیب‌دیدگی افراد شود، اما در این مقاله بر روی فلزات سنگینی تمرکز می‌شود که حتی در مقادیر کم هم می‌توانند سمی تلقی شوند. فلزات سمی زیادی وجود دارد، اما من عمدتاً درباره جیوه، کادمیوم، آلومینیوم، سرب و آرسنیک صحبت می‌کنم. همه این فلزات سمی به‌طور مستقیم بر سلامت تیروئید تأثیر نمی‌گذارند، اما این بدان معنا نیست که تأثیر منفی بر سلامت عمومی ما نداشته باشند.

همان‌طور که در مورد سموم دیگر نیز صادق است، هیچ‌کسی نمی‌تواند تمام فلزات سمی را از بدن خود به‌طور کامل حذف کند. تقریباً در بافت‌های بدن هر فردی مقداری جیوه، کادمیوم، آرسنیک و دیگر فلزات، ذخیره شده است. منتها در بدن برخی افراد میزان این سموم بیشتر و در برخی دیگر میزان آن کمتر است.

درهرصورت، هدف ما باید این باشد که تا آنجایی که ممکن است، خود را در معرض فلزات سمی قرار نداده و در کنار ان تلاش کنیم این فلزات سمی (و سایر سموم) را از بدن خود پاک‌سازی کنیم.

جیوه

عوامل متعددی می‌تواند باعث بروز واکنش‌های خود ایمن در بدن شود، به نظر می‌رسد فلزات سنگین نیز می‌توانند در بروز بیماری‌های خود ایمن مؤثر باشند. قبلاً یک مقاله جداگانه تحت عنوان “جیوه و سلامتی تیروئید ” نوشته‌ام. مطالعات نشان می‌دهد که بین بالا رفتن سطح آنتی‌بادی‌های تیروئید و جیوه ارتباط وجود دارد.

برخی از موادی که دران جیوه وجود دارد عبارت‌اند از: آمالگام دندانی (ماده‌ای که دندان‌ها را با آن پر می‌کنند)، ماهی، واکسن، مواد صنعتی و غیره… امروزه در بدن بسیاری از نوزادان تازه متولدشده، سطح بالایی از جیوه وجود دارد که از طریق مادر به جنین منتقل شده است. البته این موضوع در خصوص سایر فلزات سنگین و سموم نیز صدق می‌کند.

در حقیقت، اخیراً مطالعه‌ای را بررسی می‌کردم که دران غلظت جیوه در کبد، کلیه و قشر مغز ۱۰۸ کودک یک تا پنج‌ساله ارزیابی شده بود، همچنین در این مطالعه میزان جیوه ۴۶ جنین اندازه‌گیری شده است. این مطالعه نشان داد که جیوه در جنین‌ها و نوزادان بزرگ‌تر به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای با تعداد دندان‌های پرشده (آمالگام دندان) مادر در ارتباط است. همچنین شواهدی وجود دارد که” متیل مرکوری” (ترکیبی از جیوه که در آب‌ها دیده می‌شود و باعث آلودگی موجودات دریایی می‌گردد) موجود در ماهی‌های مصرف‌شده توسط مادران می‌تواند بر جنین تأثیر بگذارد.

اگرچه جیوه می‌تواند به‌طور بالقوه باعث بروز واکنش‌های خود ایمنی شود، اما “مغز” ارگانی است که بیشتر از سایر اندام‌ها تحت تأثیر این فلز سنگین قرار می‌گیرد. شواهدی وجود دارد که جیوه موجود در ماده پرکننده دندان (آمالگام) ممکن است در تجمع جیوه در مغز مؤثر باشد.

برای آنکه کمتر در معرض جیوه قرار بگیرید، بهتر است از خوردن ماهی‌های بزرگ‌تر اجتناب ورزید، به‌جای استفاده از آمالگام های دندانی، از پرکننده‌های دندانی دیگری استفاده کنید و در مورد واکسیناسیون احتیاط کنید (امروزه دیگر  در اکثر واکسن‌ها جیوه  وجود ندارد، اگرچه ممکن است آلوده به سموم دیگری باشند.). بااین‌حال، هنگام برداشتن آمالگامهای دندانی، باید بسیار محتاط باشید، زیرا که این کار می‌تواند پاسخ خود ایمنی را در افراد مبتلا به بیماری پرکاری گریوز و یا کم‌کاری هاشیموتو افزایش دهد. درنتیجه، اگر شما قصد چنین کاری را دارید، به شدت توصیه می‌کنم با یک دندان‌پزشک خبره به مشورت به پردازید.

آلومینیوم

اکنون بهتر است در مورد آلومینیوم صحبت کنیم، زیرا بالا بودن سطح آلومینیوم بسیار رایج است و این امر بدین دلیل ان است که آلومینیوم به صورت گسترده در زندگی ما حضور دارد. برخی از منابع آلومینیومی رایج عبارت‌اند از: ظروف غذایی و ماهی‌تابه‌ها، قوطی‌های آلومینیومی، دئودورانت ها، فویل‌های آلومینیومی و البته انتقال آلومینیوم از مادر به جنین.

شواهدی وجود دارد که سطح بالای آلومینیوم بدن می‌تواند باعث بیماری آلزایمر شود، البته این موضوع در میان پزشکان بحث‌برانگیز است. اگرچه تأثیر مستقیم آلومینیوم بر سلامتی تیروئید جای سؤال است، اما شواهدی وجود دارد که قرار گرفتن در معرض آلومینیوم می‌تواند غدد پاراتیروئید را تحت تأثیر قرار داده و ترشح هورمون‌های پاراتیروئید را مهار کند.

اگرچه افراد بالغ  بیشتربه بیماری گریوز و هاشیموتو مبتلا می‌شوند، اما کودکان نیز در معرض ابتلای به این بیماری‌های خود ایمن قرار دارند. درحالی‌که پیرامون واکسیناسیون در دوران کودکی بحث‌های زیادی وجود دارد، آلومینیوم یک سم عصبی (نوروکسین) و محرک قوی سیستم ایمنی محسوب می‌شود که هنوز هم معمولاً در واکسن‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد.

در واکسن‌ها از برخی مواد شیمیایی (ادﺟﻮاﻧﺖ) کمک گرفته می‌شود تا اثر پاسخ سیستم ایمنی نسبت به انتی ژن‌ها افزایش یابد. شواهدی وجود دارد که تجویز هم‌زمان دو تا سه (ادﺟﻮاﻧﺖ) می‌تواند خود ایمنی را تحریک کند. در برخی از کشورها، در طی زمان، از طریق واکسیناسیون، کودکان چهارتا شش‌ساله، مجموعاً ۱۲۶ ترکیب آنتی‌ژنی دریافت می‌کنند، که همراه ان مقادیر بالایی از آلومینیوم (به‌عنوان ماده کمکی) نیز وارد بدن کودکان می‌شود.

آرسنیک

برخی از منابع آرسنیک عبارت‌اند از: آفت‌کش‌ها، مرغ و برنج. آرسنیک در آب آشامیدنی بسیاری از کشورها نیز وجود دارد. آرسنیک معدنی یک ماده سمی است. بالاترین سطح آرسنیک در آب‌های زیرزمینی مناطق غرب، غرب میانه و شمال شرقی ایالات‌متحده امریکا وجود دارد. آرسنیک معدنی در آرد و برنج نیز ممکن است وجود داشته باشد.

طیور و غذاهای دریایی منبع اصلی آرسنیک آلی محسوب می‌شوند، البته سمییت آرسنیک الی بسیار پایین است. عواقب قرار گرفتن در معرض آرسنیک شامل موارد زیر می‌شود:

 افزایش خطر ابتلا به انواع سرطان‌ها، دیابت، بیماری‌های پوستی، سرفه‌های مزمن ، داشتن اثرات سمی بر روی کبد، کلیه، سیستم قلبی عروقی و سیستم عصبی محیطی و مرکزی. شواهدی وجود دارد که قرار گرفتن در معرض آرسنیک می‌تواند بر سلامتی تیروئید نیز تأثیر بگذارد، احتمالاً آرسنیک این کار را به‌واسطه اثرگذاری برگیرنده‌های هورمون تیروئید انجام می‌دهد.

 کادمیوم

اکنون می‌خواهم درباره کادمیوم صحبت کنم. برخی از منابع کادمیوم عبارت‌اند از سیگار، آب‌لوله‌کشی، قهوه، صدف‌ها، غذاهای تصفیه‌شده و ماری‌جوانا. مطالعات نشان می‌دهد که کادمیوم با چندین عارضه بالینی همراه است، مانند اختلال در عملکرد کلیه‌ها، بیماری‌های استخوانی، و برخی از سرطان‌ها. در یک مطالعه علمی نشان داده شد میان وجود کادمیوم در بدن و تولید هورمون‌های تیروئید در بزرگ‌سالان رابطه وجود دارد. مطالعه دیگری نشان داد که مصرف سلنیوم و روی می‌تواند نقش منفی کادمیوم را در خصوص عملکرد تیروئید کاهش دهد. قبلاً ذکر کردم که چگونه جیوه می‌تواند به صورت بالقوه باعث بروز بیماری‌های خود ایمن شود، در خصوص کادمیوم نیز همین امر ممکن است رخ دهد. البته این موضوع میان محققین بحث‌برانگیز است، من مطالعاتی که ارتباط مستقیم بین سطح کادمیوم و خود ایمنی تیروئید را اثبات کرده باشد، مشاهده نکرده‌ام.

سرب

معمولاً بالا رفتن میزان سرب در بیماران نادر است. اما برخی از منابع معمول حاوی سرب عبارت‌اند از سیگار، جوهرهای رنگی، برخی از رنگ‌ها، لعاب‌های سرامیکی، انتقال سرب از مادر به جنین. همچنین کمبود کلسیم، منیزیم و یا آهن در رژیم غذایی می‌تواند مسمومیت با سرب را افزایش دهد. شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه قرار گرفتن در معرض سرب، سطح هورمون‌های تیروئید را کاهش می‌دهد. بااین‌حال، برخی مطالعات دیگر نشان می‌دهد هیچ ارتباطی بین افزایش سطح سرب و سلامتی تیروئید وجود ندارد. ممکن است مقدار سرب نقش مهمی در تأثیر آن بر سلامت تیروئید داشته باشد.

درحالی‌که مقدار تجمع فلزات سنگین و سایر سموم در بدن ما مهم است، اما این تنها موضوعی نیست که باید به آن توجه داشته باشید. به‌عبارت‌دیگر افراد مختلف، واکنش‌های متفاوتی نسبت به سموم خاص دارند. به‌عنوان‌مثال، فردی که در معرض مقدار کمی جیوه قرار می‌گیرد، ممکن است بدنش واکنش منفی نشان بدهد و واکنش‌های خودایمنی در بدن او اتفاق افتد. درحالی‌که شخص دیگری بااینکه سطح جیوه در بافت‌های او زیاد است، دچار هیچ مشکلی نشود.

فلزات سمی دیگری نیز وجود دارد که قصد ندارم در اینجا در خصوص جزئیات آن‌ها بحث کنم، مانند فلز نیکل که می‌تواند مغز و سایر اندام‌ها را تحت تأثیر خود قرار دهد. بعضی از فلزات سنگین دیگر شامل قلع، اورانیوم، تالیم و بریلیم می‌باشند.

برای مقابله با این سموم چه‌کاری می‌توان انجام داد؟

اولین کاری که برای کاهش میزان فلزات سمی در بافت‌ها می‌توان انجام داد این است که بدن خود را کمتر در معرض آن‌ها قرار دهید. به عنوان مثال، برای کاهش جیوه سعی کنید از ماهی‌هایی که حاوی جیوه هستند، کمتر استفاده کنید؛ در خصوص واکسن‌های خاص (به‌عنوان‌مثال واکسن آنفلوانزا) احتیاط کنید، و هنگام پر کردن دندان ها، سایر گزینه‌ها را نیز در نظر بگیرید. ازآنجاکه سیگار منبعی از فلزات سنگین محسوب می‌شود، در صورت مصرف سیگار و یا زندگی با فردی که سیگار می‌کشد، این موضوع را مدنظر قرار دهید. آب آشامیدنی برخی شهرها نیز شامل فلزات سنگین است، بنابراین هنگام نوشیدن آب شهری، احتیاط‌های لازم را به عمل‌آورید.

علاوه بر کمتر قرار گرفتن در معرض فلزات سمی، می‌توانید از راه‌کارهای زیر کمک بگیرید:

داشتن رژیم غذایی سالم:

 باور کنید یا نه، داشتن یک رژیم غذایی سالم می‌تواند در دفع فلزات سمی کمک‌کننده باشد. بعضی از ویتامین‌ها دارای نقش محافظتی هستند که از طریق کاهش جذب فلزات سمی از روده‌ها، افزایش دفع آن‌ها از طریق ادرار و افزایش خاصیت عناصر سم‌زدا، سطح فلزات سنگین را در بدن شما کاهش می‌دهند.

آلیسین، که جزء اصلی ماده فعال عصاره سیر است، می‌تواند باعث کاهش سطح سرب شود. همچنین شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه گیاه گشنیز می‌تواند از طریق ادرار، دفع جیوه و سرب را از بدن افزایش دهد. علاوه بر این، برخی از مواد معدنی نیز می‌توانند مؤثر باشند، مطالعات نشان می‌دهد که مکمل منیزیم باعث کاهش قابل‌توجهی در غلظت سرب و کادمیم می‌شود.

کبد خود را سم‌زدایی کنید:

فلزات سنگین به‌راحتی سایر سموم، سم‌زدایی نمی‌شوند. بااین‌حال، اگر کبد خود را سم‌زدایی کنید، این امر میزان تولید گلوتاتیون بدن شما را افزایش می‌دهد. به‌طور خلاصه گلوتاتیون می‌تواند در حذف فلزات سنگین از بدن شما بسیار مؤثر باشد. من معمولاً یک برنامه ۲۱ روزه سم‌زدایی را برای بیمارانم توصیه می‌کنم، خودم هم شخصاً دو یا سه بار در سال این کار را آنجا می‌دهم.

گیاه ” خار مریم” نیز می‌تواند به میزان زیادی سلامتی کبد را افزایش دهد، زیرا می‌تواند سطح آنزیم‌های کبدی را کاهش داده و اثر ضدالتهابی داشته باشد، همچنین می‌تواند در تنظیم سلول‌های (T) مؤثر باشد. گیاه خار مریم می‌تواند سنتز پروتئین‌ها را افزایش دهد، به بازسازی بافت کبد کمک کند، دفع سموم از طریق ادرار را افزایش دهد و از تخریب گلوتاتیون جلوگیری به عمل آورد. شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه گیاه خار مریم می‌تواند از بدن در برابر اثرات فلزات سنگین محافظت به عمل آورد.

 گلوتاتیون:

گلوتاتیون (یک انتی اکسیدان بسیار قوی هست که مبتلایان به هاشیموتو برای پایین آوردن انتی بادی تی پی او می‌توانند از ان بهره ببرند. م) می‌تواند به حذف فلزات سنگین کمک کند. مطالعه‌ای نشان داد گلوتاتیون از سه طریق مختلف می‌تواند از بدن در برابر جیوه محافظت به عمل آورد. همچنین شواهدی وجود دارد که گلوتاتیون در داخل سلول‌ها می‌تواند از سمیت کادمیوم بکاهد. گلوتاتیون از بدن در برابر سرب نیز محافظت می‌کند. بهتر است بگویم، گلوتاتیون برای حذف تمام سموم بدن، نقش بسیار مهمی دارد. بهترین روش افزایش سطح گلوتاتیون بدن استفاده از پیش سازهای ان مانند:

مکمل (ان- استیل‌سیستئین)(مکمل ان به صورت قرص جوشان در داروخانه‌ها وجود دارد. م) و مکمل (الفا- لیپوئیک اسید) می‌باشد. سلنیوم نیز برای تولید گلوتاتیون بسیار مهم است. همچنین گیاه خار مریم نیز می‌تواند به افزایش سطح گلوتاتیون بدن کمک کند.

جلبک کلرلا:

کلرلا (اخیراً مکمل ان در ایران هم توزیع شده است، م) یک جلبک سبز آب‌های شیرین است که غنی از پروتئین، ویتامین‌ها و مواد معدنی است، مصرف روزانه ان می‌تواند فشار خون بالا و سطح سرمی کلسترول را کاهش دهد، بهبودی زخم‌ها را سرعت می بخشد و عملکرد سیستم ایمنی را افزایش می‌دهد. کلرلا همچنین می‌تواند برای مقابله با سمیت فلزات سنگین، به ویژه جیوه و کادمیم بسیار موثر باشد.

کی لیت درمانی (Chelation Therapy):

 کی لیت ها (به ماده‌ای گفته می‌شود که می‌تواند در بدن به فلزات سنگین متصل شده و انها را از بدن خارج کند که به دوصورت تزریقی و قرص مورد استفاده قرار می‌گیرند. م) می‌توانند در دفع برخی از فلزات سنگین مؤثر باشند. من مقاله‌ای جداگانه ای، تحت عنوان ” ایا کیلیت درمانی برای کم کاری هاشیموتو و پرکاری گریوز مفید است؟”  را قبلا نوشته و در سایت خود قرار داده ام. در همه افراد تزریق کی لیت ها برای دفع فلزات سنگین توصیه نمی‌کنم. اگرچه برخی پزشکان برای سم زدایی از این روش درمانی استفاده می‌کنند. اگر سطح بالایی از فلزات سنگین در بدن شخصی تجمع کرده باشد، می‌توان از کی لیت های خوراکی کمک گرفت. برخی از انها عبارت‌اند از: (DMSA) و (EDTA). اگر کسی تصمیم دارد از کی لیت درمانی استفاده کند، مهم است که بعد از ان سطح گلوتاتیون بدن خود را افزایش دهد، که در بالا به طور خلاصه توضیح داده شد.

پاک کردن کولون (تنقیه):

پاک کردن روده بزرگ می‌تواند مفید باشد. این روش درمانی کمک می‌کند تا فلزات سمی از بدن دفع شوند، البته در دفع سایر سموم نیز مفید است. کسانی که به روده چکه کن (افزایش نفوذپذیری روده) مبتلا هستند، بهتر است قبل از شستشوی روده، اول به درمان ان بپردازند، سپس اقدام به پاک‌سازی روده کنند. تنقیه با قهوه راه دیگری برای تمیز کردن روده است. شستشوی کولون می‌تواند سطح گلوتاتیون را افزایش دهد.

سونا درمانی:

سونا می‌تواند برای از بین بردن فلزات سمی استفاده شود. دکتر والتر کرنیون برای دفع فلزات سمی، استفاده از جلسات طولانی‌مدت سونا را پیشنهاد می‌کند. من معمولاً ۲۰ تا ۲۵ دقیقه را برای دفع فلزات سنگین توصیه می‌کنم، اگرچه در برخی موارد ممکن است مدت‌زمان بیشتری نیاز باشد. بااین‌حال، باید مطمئن شوید که الکترولیت‌ها بدن را به‌خوبی جبران می‌کنید، بنابراین بهتر است برنامه درمانی شما زیر نظر یک پزشک متخصص انجام شود.

امیدوارم اکنون شما درک خوبی از تأثیرات فلزات سمی بر روی سلامتی خود داشته باشید. بعضی از فلزات سنگین می‌توانند به‌طور مستقیم بر سلامتی تیروئید تأثیر بگذارند، همچنین فلزات سنگین می‌توانند باعث بروز پاسخ خود ایمنی در بدن شما شوند، بنابراین تجمع فلزات سنگین در بدن شما، شرایط را برای مبتلا شدن به بیماری پرکاری گریوز یا کم‌کاری هاشیموتو مهیا می‌سازد. اما جدای از این موضوع، قرار گرفتن در معرض فلزات سمی می‌تواند بیماری‌های دیگری را نیز به دنبال داشته باشد، بنابراین مهم است، با تغییر سبک زندگی، خود را کمتر در معرض آن‌ها قرار داده و به کمک توصیه‌های بیان‌شده در این مقاله، بدن خود را از فلزات سنگین پاک‌سازی کنید.

 نویسنده: دکتر اریک اوسنیکی

Dr. Eric Osansky

ترجمه: مهدی مسعودناصری